Dogodilo se na današnji dan - 12. oktobar
- Danas je Miholjdan, praznik pravoslavnih hrišćana,
poznat i kao Sveti Kirijak Otšelni. Sveti Kirijak, rođen u Korintu
krajem V veka, smatra se stubom pravoslavlja i monaškim učiteljem. Želja
za duhovnim životom odvela ga je u Jerusalim, gde je stupio u manastir
i od Božjeg čoveka Evstogorija dobio početna uputstva o monaškom
životu. Boravio je u više manastira, revnovao je mnogo za pravoslavnu
crkvu i razobličavao je razne jeresi, a post i bdenje u pustinji bili su
uobičajeni način njegovog dugog života. Poživeo je 109 godina, a
upokojio se 557. godine. Mnoge srpske porodice za krsnu slavu imaju
Miholjdan, najviše u Boki Kotorskoj, jer se veruje da je Sveti Kirijak
zaštitnik moreplovaca. S Miholjdanom nastupa prava jesen, ali kad su
dani još topli narod to jesenje doba naziva miholjsko leto.
1492. - Nakon što je preplovio Atlantski
okean, italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo ugledao je Bahame
misleći da je stigao u istočnu Aziju. Njegova ekspedicija istog dana je
stupila na kopno i proglasila ga španskom zemljom.
1810. - Prvi put je održan Oktobarfest.
Kada se bavarski kralj Louis I oženio sa princezom Therese von
Sachsen-Hildburghausen, kraljevska porodica je pozvala stanovnike
Minhena da prisustvuju veselju održanom na poljima ispred gradskih
kapija. Ta polja su nazvana Terezina polja ("Theresienwiese") u čast
nove princeze, ali je kasnije naziv skraćen u "Wies'n". Odluka da se
ovakvo veselje ponovi i sledećih godina ustanovilo je zapravo tradiciju
održavanja Oktobarfesta, koji sada počinje krajem septembra i traje do
prve nedelje u oktobru. Konzumiranje alkohola je važan deo modernog
festivala: na svakom Oktobarfestu popije se više od milion galona piva.
1865. - Rođen je srpski geograf Jovan
Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog
geografskog društva, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu,
predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i
Karlovog univerziteta u Pragu. Veoma su značajni njegovi radovi o
migracijama jugoslovenskih naroda, o morfologiji i hidrografiji
Dinarskog krša i drugih kraških predela, tektonici i glacijaciji planina
Balkanskog poluostrva, studije o Jadranskom primorju, balkanskim
kotlinama i poljima, Šumadiji i Panonskom basenu. Odigrao je izuzetnu
ulogu kao savetnik srpskih državnika na mirovnim pregovorima u Parizu
posle Prvog svetskog rata. Dela: "Osnove za geografiju i geologiju
Makedonije i Stare Srbije" (tri toma), "Antropogeografski problemi
Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje",
"Geomorfologija" (dva toma), "Etnogeografske karte jugoslovenskih
zemalja", "Geografska karta Jugoslavije", "Govori i članci" (četiri
toma).
1873. - Rođena je srpska slikarka Nadežda
Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač
"Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem). Slikarstvo je studirala u
Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900. godine.
Njena dela nose snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja.
Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedine slike ("Resnik",
"Autoportret", "Notr Dam", "Bulonjska šuma") ravne su radovima
vrhunskih evropskih majstora tog vremena. Njeno delo obuhvata raspon od
plenerizma do snažnog realizma prožetog ekspresionizmom. U Srbiji svog
doba ona se najsnažnije vezala za modernu umetnost i anticipirala njen
dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale
slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko pisac. Umrla je od
tifusa 1915. u valjevskoj bolnici, gde je kao bolničarka negovala
ranjene srpske vojnike.
1874. - Rođen je srpski arheolog Vladimir
Petković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka
i umetnosti i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu, stručnjak za srpsku
srednjovekovnu umetnost. Bio je urednik specijalizovanog časopisa
"Starinar" i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je
otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Dela: "Pregled crkvenih
spomenika kroz povesnicu srpskog naroda", "Le peiunture serbe en Mouen
age " (Srpsko slikarstvo u srednjem veku), monografije o manastirima
Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.
1897. - U Beograd su iz Beča preneseni
posmrtni ostaci srpskog jezičkog reformatora Vuka Stefanovića Karadžića i
sahranjeni u porti Saborne crkve.
1918. - "Marš na Drinu" srpskog
kompozitora Stanislava Biničkog prvi put je odjeknuo ulicama Niša, tek
oslobođenog u Prvom svetskom ratu. Uz zvuke marša, pobedonosno je
koračala Drinska divizija srpske vojske.
1918. - U dečjoj bolnici u Bostonu prvi put su korišćena "gvozdena pluća".
1931. - Svečano je otvoren spomenik Isusa
Hrista sa raširenim rukama, "Korkovado", zaštitni znak Rija de Ženeira.
Spomenik težak 1.145 tona napravio je francuski skulptor Maksimilijan
Pol Landovski. Spomenik se nalazi na 710 metara visine i godišnje ga
poseti u proseku oko 770.000 ljudi.
1934. - Maloletni Petar I Karađorđević
proglašen je kraljem Jugoslavije, tri dana pošto je u Marseju ubijen
njegov otac Aleksandar I, u atentatu koji su, uz pomoć italijanskih
fašista, izvele hrvatske ustaše.
1968. - Otvorene su 19. olimpijske igre u Meksiku. Norma Enriqueta Basilio Satelo je prva žena koja je zapalila olimpijsku vatru.
1999. - Umro je Vilt Čembrlen u 63.
godini. Najznačajnija novinska agencija, "Asošijeted pres", uvrstila ga
je neki mesec kasnije među deset najboljih američkih sportista 20. veka,
kao jedinog košarkaša pored Majkla Džordana. Vilt Čembrlen će ostati
upamćen po tome što je 1962. godine u Heršiju, u utakmici protiv
Njujorka, postavio rekord svih vremena, postigavši 100 poena na jednoj
utakmici. Poređenja radi, maksimum Majkla Džordana je 69 poena, a naš
rekorder je neprikosnoveni Radivoje Korać, koji je postigao 99 poena za
OKK u utakmici protiv švedskog Alvika 1965. godine. Inače, u
Čembrlenovoj statistici povodom ovoga interesantan je podatak da je 118
puta zabeležio više od 50 poena po utakmic
|