Dogodilo se na današnji dan - 20. oktobar
- Danas je praznik Srđevdan - Sveti mučenici Sergije
i Vakho. Ova dva svetitelja bili su prvaci i velikaši na dvoru cara
Maksimijana, koji ih je poštovao i uvažavao zbog njihove hrabrosti,
vernosti i mudrosti. Kada je car saznao da su oni hrišćani, sva njegova
ljubav pretvorila se u gnev, naročito kada su otvoreno odbili da
učestvuju u svečanostima žrtvoprinošenja idolima. Naredio je da im se
oduzmu vojnička odela i svi znaci časti, dostojanstva i čina. Potom ih
je posalo u izgnanstvo u Aziju svom namesniku Antiohu. Namesnik je
pokušao da ih ubedi da se odreknu Hrista da bi sebe spasli beščašća,
muka i smrti, ali oba svetitelja su ostala čvrsta u svojoj veri. Sveti
Vakho izdahnuo je pod batinama namesnikovih vojnika, a sveti Sergije je
odmah potom bio mučen i posečen u gradu Rosafu u Siriji. Oba ova
mučenika i viteza vere Hristove stradala su oko 303. godine.
1757. - Jovan Apostolović postao je prvi
Srbin doktor medicine, odbranivši na Univerzitetu u Haleu, na kojem je i
studirao, disertaciju na latinskom jeziku - "O načinu kako duševni
efekti utiču na čovečje telo". Bio je lekar u Novom Sadu i 1762. je
znatno doprineo suzbijanju kuge u Beogradu, Bačkoj i Banatu.
1843. - Rođen je srpski pisac Kosta
Trifković, komediograf koji je realistički slikao naravi vojvođanske
sredine u drugoj polovini 19. veka. Posle završetka studija prava u
Požunu (Bratislava), radio je u Pešti kao činovnik, potom u Novom Sadu
kao beležnik i advokat. Njegove šaljive pozorišne igre, prožete
neusiljenim humorom i prirodnošću, bile su pravo osveženje u vreme teške
romantičarske drame. Realistički je nastavio komediografsku tradiciju
zanemarenu u srpskoj literaturi posle Jovana Sterije Popovića, ali bez
Sterijine snage i dubine. Dela: "Izbiračica", "Milo za drago", "Mladost
Dositeja Obradovića", "Školski nadzornik", "Ljubavno pismo", "Čestitam",
"Francusko-pruski rat".
1894. - Rođen je srpski vajar Risto
Stijović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, umetnik fine linije i
plemenite materije. Studije je počeo na Umetničkoj školi u Beogradu, a
posle prelaska preko Albanije u Prvom svetskom ratu, dospeo je sa
srpskom vojskom na Krf, odakle je otišao u Marsej, a zatim u Pariz, gde
je studirao i izlagao. Izgradio je karakterističan izraz, zasnovan na
zatvorenim uprošćenim volumenima, slikao uglavnom ženske aktove ili
portrete i iskazao posebnu sklonost u obradi retkog i skupocenog drveta.
Autor je mnogih spomenika, izvanredno stilizovanih životinja i ptica u
kamenu, bronzi i drvetu.
1935. - Alijansa ženskih pokreta
Jugoslavije organizovala je u više gradova zborove, zahtevajući
jednako, opšte, tajno, aktivno i pasivno pravo glasa za građane oba
pola.
1936. - Zdanje Skupštine Jugoslavije
primilo je prve poslanike. Kamen temeljac te impresivne građevine
položio je 1907. kralj Srbije Petar I Karađorđević, a zgradu je
projektovao srpski arhitekta Jovan Ilkić.
1942. - Umro je srpski glumac, dečji
pisac, karikaturista i humorista Brana Cvetković, osnivač "Orfeuma", za
koji je napisao više od 80 komada i skečeva lakog žanra. Školovao se u
Beogradu i Minhenu. Bio je glumac Narodnog pozorišta, a zatim član
putujućih družina.
1943. - Nekoliko desetina britanskih i
američkih bombardera je u Drugom svetskom ratu zasulo bombama Niš,
usmrtivši više od 250 srpskih civila, među njima i više desetina dece.
Objekti nemačke okupatorske vojske pretrpeli su neznatna oštećenja, a
najviše su postradali kvartovi najsiromašnijih Nišlija oko železničke
stanice, u Šumadijskoj, Drinskoj, Prizrenskoj, Kajmakčalanskoj,
Šiptarskoj, Gvozdenoj i Banjalučkoj ulici. Bio je to početak besomučne
angloameričke vazdušne kampanje po gradovima u Srbiji i Crnoj Gori, koja
je trajala do 18. septembra 1944. Bombe su malo naudile nemačkoj vojnoj
sili, ali su tokom velike vazdušne operacije pod parolom isterivanja
Nemaca "saveznici" ubili hiljade srpskih civila.
1944. - Jedinice Narodnooslobodilačke
vojske Jugoslavije, pod komandom generala Peka Dapčevića, i Crvene
armije, pod komandom generala Vladimira Ivanoviča Ždanova, oslobodile su
u Drugom svetskom ratu Beograd. Tokom 12 dana teških borbi, poginulo
je 16.800 Nemaca, a 8.739 je zarobljeno. Među oslobodiocima je poginulo
2.944 jugoslovenskih boraca i 960 crvenoarmejaca. Zaplenjeno je 1.500
nemačkih motornih vozila, 80 tenkova i 200 topova. Oslobađanjem glavnog
grada Jugoslavije presečena je komunikacija Solun-Budimpešta, pa je
nemačka grupa armija "E" morala da se izvlači iz Grčke nepovoljnijim
pravcem, što je osetno usporilo njeno povlačenje i povećalo gubitke.
1949. - Jugoslavija je izabrana za nestalnog člana Saveta bezbednosti UN.
1992. - Umro je srpski političar i
publicista cincarskog porekla Koča Popović, učesnik građanskog rata u
Španiji, jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svetskom ratu.
Studije filozofije završio je na Sorboni u Parizu. Bio je na istaknutim
vojnim položajima u Narodnooslobodilačkom ratu, od komandanta Prve
proleterske brigade do načelnika Generalštaba JNA. Od 1953. do 1964. bio
je šef jugoslovenske diplomatije, a od septembra 1966. do aprila 1967,
posle pada Aleksandra Rankovića, potpredsednik SFRJ. Posle obračuna
Josipa Broza (Tito) s tzv. liberalima u Srbiji, 1972. je odstranjen iz
političkog života.
1992. - Jedinice JNA napustile su
dubrovačko ratište na osnovu dogovora s Hrvatskom i Unproforom, a
poluostrvo Prevlaka na ulazu u Boku Kotorsku stavljeno je pod kontrolu
posmatrača UN.
|
