Dogodilo se na današnji dan - 23. septembar
1689. - Srpski vojvoda Stojan Janković, vođa
uskoka u Ravnim Kotarima u severnoj Dalmaciji, poginuo je u napadu na
Turke u Duvnu. Zarobljen je u borbi s Turcima 1666. i odveden u
Carigrad, odakle se posle 14 meseci izbavio bekstvom, što je opevano u
srpskoj narodnoj pesmi "Ropstvo Janković Stojana", a 1686. oteo je Sinj
od Turaka. Za podvige u borbama protiv Turaka, mletačke vlasti
odlikovale su ga titulom kavalijera i dale mu veliko imanje u Kotarima.
1806. - Posle dve i po godine, američki
istraživači Luis i Klark, vratili su se u Sent Luis sa prvog zabeleženog
kopnenog puta od reke Misisipi do obale Pacifika i nazad, noseći sa
sobom dragocene podatke o do tada neistraženim delovima severne Amerike.
U ekspediciji je bilo 28 muškaraca i jedna žena; oni su ujedno i prvi
evropski istraživači koji su kopnenim putem došli do obala Tihog okeana
sa istoka.
1840. - Crnogorci su u Mljetičku na
Durmitoru ubili 80 turskih vojnika i muselima gatačkog, pivskog i
drobnjačkog Smail-agu Čengića, koji je pošao da kupi harač. O tom
događaju spevan je herojski ep "Smrt Smail-age Čengića", pripisan Ivanu
Mažuraniću, pri čemu je ignorisano svedočanstvo iz prve ruke Ljubomira
Nenadovića u "Pismima iz Italije", prema kojem je autor epa Petar II
Petrović Njegoš. Crnogorski vladar i vladika se u martu 1851. u Napulju
požalio Nenadoviću, koji je upravo čitao "Lažnog cara Šćepana Malog":
"Žao mi je, kad tako rado čitate moje stihove, što nemam ovđe pjesmu
Čengića. Znam da bi vam se vrlo dopala. Dođe mi jedan, i kad sam mu je
pročitao, zaciganči - daj mi, daj mi; i ja mu dadoh, a prijepis nije mi
ostao."
1846. - Nemački astronom Johann Gottfried
Galle otkrio je planetu Neptun iz berlinske opservatorije. Neptun je
osma velika planeta po redu daljina od Sunca, koja oko Sunca obilazi na
prosečnoj udaljenosti od 30 astronomskih jedinica (448,5 mil. km) po
gotovo kružnoj putanji, za 164 godine i 290 dana. Po redu veličina,
Neptun je treća planeta a, poređenja radi, njegov prečnik iznosi 4,15
Zemljinih prečnika (53.000 km). Neptun se može videti samo teleskopom i
ima izgled male zelenkaste kružne ploče na kojoj se ne primećuju nikakve
pojedinosti. Oko njega kruže dva satelita: Triton, koji je otkriven
mesec dana po otkriću planete, i Nereid, otkriven 1949. godine. Godine
1989, američki "Voyager 2" bio je prva svemirska letelica koja je
posetila ovu planetu.
1866. - Srpski knez Mihailo Obrenović i
crnogorski knez Nikola I Petrović zaključili su ugovor o ujedinjenju
Srbije i Crne Gore i savezu u ratu protiv Otomanskog carstva.
1893. - U Beogradu je stavljena u pogon prva javna električna centrala u Srbiji.
1930. - Rođen je američki muzičar Rej
Čarls (Robinson). Ovaj slepi pevač višestruko je nagrađivan Gremi
nagradama za pesme: "Georgia on My Mind" (1960), "Genius of Ray Charles"
(1960), "Hit the Road Jack" (1961), "I Can't Stop Loving You" (1962),
"Busted" (1963), "Crying Time" (1966), "Living for the City" (1975), a
1986. godine dobio je i nagradu za životno delo. Oprobao se i kao glumac
u filmovima "The Blues Brothers", "Ballad in Blue" i "Limit Up".
1964. - U zgradi opere u Parizu
predstavljena je nova tavanica koju je oslikao Mark Šagal, jedan od
najoriginalnijih evropskih slikara, koji je rođen u Rusiji, ali je veći
deo života proveo u Francuskoj. Radeći na površini od 560 kvadratnih
metara, on je podelio tavanicu na koloritne zone koje je ispunio
pejzažima i prikazima iz opera i baleta. Iako je bilo onih koji su
Šagalov rad u operi kritikovali, većina je bila oduševljena. Godine
1966, Šagal je oslikao i dva ogromna murala u njujorškoj Metropoliten
operi.
|
