- Danas je praznik Sveti apostol i jevanđelist Luka.
Rođen je u Antiohiji i bio je veoma obrazovan. U mladosti je izučio
grčku filosofiju, medicinu i živopis. U vreme delatnosti Gospoda Isusa
na zemlji, sveti Luka je u Jerusalimu video Spasitelja licem u lice, čuo
njegovu spasonosnu nauku i poverovao u nju. Ubrzo je uvršten među
sedamdeset apostola i poslan na propoved, a na putu za Emaus video je
vaskrslog Gospoda. Po silasku Duha svetoga na apostole, Luka se vratio u
Antiohiju i tamo radio sa apostolom Pavlom, s kojim je putovao u Rim
obraćajući u veru Hristovu neznabošce i Jevreje. Na molbu hrišćana,
napisao je Jevanđelje oko 60. godine. Po smrti apostola Pavla, Luka je
propovedao Jevanđelje po Italiji, Dalmaciji i Makedoniji. Živopisao je
tri ikone Presvete Bogorodice i ikone svetih apostola Petra i Pavla.
Zato se sveti Luka smatra osnivačem hrišćanskog ikonopisa. I u dubokoj
starosti nastavio je da putuje i propoveda u Liviji, Gornjem Misiru i
Grčkoj i da ljude obraća hrišćanskoj veri. Napisao je i Dela apostolska i
posvetio ih Teofilu, knezu Ahaje. Imao je 84 godine kada su ga
neznabošci stavili na muke, a potom obesili na jednu maslinu u gradu
Tebi. U vreme cara Konstancija, mošti ovog svetitelja prenesene su u
Carigrad.
1517. - Martin Luter javno je istakao 95 teza za reformu crkve, što je izazvalo široki narodni pokret protiv papske vlasti.
1871. - Na osnovu ustava iz 1869, donesen
je prvi zakon o poroti u Srbiji koji je stupio na snagu 1. januara 1872,
posle čega su sudske funkcije počeli da obavljaju i ljudi iz naroda.
1851. - Umro je srpski pisac Petar II
Petrović Njegoš, crnogorski vladar i vladika, prema većini književnih
kritičara najveći srpski pesnik, čija je kruna stvaralaštva nenadmašni
dramski spev "Gorski vijenac". U osnovi je refleksivno-lirski pesnik,
što je uočljivo i u njegovim najvažnijim delima, iako ona imaju
epsko-dramski oblik, a njegov jezgroviti stil obojen je snažnim
elementima mirnog klasičnog stiha i svežinom narodne pesme. Glorifikovao
je heroizam i osećanje za slobodu Crnogoraca, koje je u nacionalnom
pogledu posmatrao isključivo kao deo srpskog naroda. Rade Tomov Petrović
- iz porodice koja je Crnoj Gori više od sto godina davala vladike -
dobio je monaško ime po stricu, vladici i vladaru Crne Gore Petru I,
koji ga je odredio za naslednika. Školovao se u Cetinjskom manastiru i u
Topli kod Herceg Novog, a učitelj mu je bio i Sima Milutinović
Sarajlija, koji ga je uputio u istoriju, filozofiju i književnost. Kao
državnik je položio temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu
vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze i izdejstvovao veću
pomoć Rusije, ali nije ostvario san o tome da zajedno sa Srbijom
oslobodi Bosnu i Hercegovinu. Takođe je podigao prvu osnovnu školu, a
1834. je osnovao štampariju. Ostala dela: filozofski ep "Luča
mikrokozma", spev "Lažni car Šćepan Mali", misaone i lirske pesme.
1918. - Poražena Austro-Ugarska u Prvom
svetskom ratu predala je u Puli Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca sve
brodove i opremu i utvrđenja u Kotoru, Šibeniku, Rijeci, Puli i Trstu.
Nova država dobila je 300 plovila, uključujući 12 bojnih brodova, 11
krstarica, 56 torpiljerki i 18 razarača. Sledeće noći, italijanski
diverzanti su potopili bojni brod "Viribus unitis", na kojem su poginuli
prvi komandant jugoslovenske mornarice, admiral Janko Vuković, i 350
mornara.
1918. - U Temišvaru je proglašena tzv.
Banatska republika, u uzaludnom pokušaju Mađarske da zadrži severni
Banat i zaustavi opredeljenje Srba i drugih žitelja Vojvodine za
južnoslovensku državu.
1926. - U Detroitu je od zapaljenja pluća preminuo najslavniji mađioničar svih vremena - Hari Hudini.
1944. - Nemci su u Drugom svetskom ratu,
posle gubitka Beograda, između Dunava, bosutskih šuma i reke Save
izgradili šest linija odbrane u dubini oko sto kilometara i formirali
Sremski front. Posle krvavih borbi, front je probijen 12. aprila 1945,
čime su počele završne operacije za oslobođenje Jugoslavije, ali je cena
bila strašna - na "sremskoj klanici" poginulo je najmanje 30.000
mobilisanih srbijanskih mladića poslatih u borbu praktično bez obuke.
1954. - Počela je revolucija u Alžiru protiv Francuske vlasti.
1972. - Umrla je srpska slikarka nemačkog
porekla - Beta Vukanović, koja je tokom bezmalo 80 godina naslikala
impozantan broj ulja, akvarela i crteža i kao pedagog uticala na
generacije srpskih slikara. Na studijama slikarstva u Minhenu upoznala
je budućeg supruga - Rista Vukanovića, takođe slikara. S njim je 1898.
došla u Beograd, grad kojem je ostala privržena do kraja života i s
velikom predanošću je učestvovala u umetničkom životu patrijarhalne
Srbije. Zaslugom tog umetničkog para, Beograd je dobio slikarsku školu
koja je prerasla u Umetničku školu. Jedan je od osnivača "Lade" i
"Cvijete Zuzorić", društva srpskih umetnika, slikara i vajara, i
začetnik za ono doba relativno smele karikature. Isprva je slikala u
maniru impresionista, ali se kasnije približila čvršćoj realističkoj
formi.
1984. - Na Indiru Gandi, premijerku Indije, izvršila su atentat dvojica njenih telohranitelja, Sika.
1999. - Tokom 113. fudbalskog derbija
između "Partizana" i "Crvene zvezde", od svetleće rakete poginuo je
učenik Aleksandar Radović, što je prvi slučaj nasilne smrti na
fudbalskim utakmicama u Jugoslaviji.
|
