1787. - Rođen je srpski jezički i pravopisni
reformator Vuk Stefanović Karadžić, jedna od najznamenitijih ličnosti
srpske kulture, tvorac novog pravopisa i književnog jezika, genijalni
samouk koji je napravio odlučan preokret u srpskoj literaturi - ona je
od njegovog vremena dobila izrazito narodno i nacionalno obeležje. Na
"Književnom dogovoru" srpskih i hrvatskih kulturnih radnika u Beču 1850.
dopustio je da štokavski dijalekt srpskog narodnog jezika postane
jedinstven književni jezik oba naroda, što je verovatno njegova životna
greška, ali je u vreme uzleta ideje bratstva južnoslovenskih naroda bilo
veoma teško predvideti posledice takve širokogrudosti. Osnovnu
pismenost učio je u selu kod rođaka trgovca, potom u školi u Loznici i u
manastiru Tronoša. U Prvom srpskom ustanku bio je pisar vojvode
Ćurčije, zatim učitelj u Beogradu i carinik na Dunavu kod Kladova. Posle
propasti ustanka 1813. i odlaska u Beč, počeo je da sakuplja narodne
pesme i umotvorine i da radi na srpskom jeziku i pravopisu. Ubrzo je
izdao prvu zbirku narodnih pesama i "Pismenicu" (gramatika), a 1818.
"Rječnik". Pisao je i istorijska svedočanstva, bavio se etnografijom,
organizovao istraživanja u svim jugoslovenskim zemljama i vodio ogromnu
prepisku. Borio se protiv samovlašća kneza Miloša Obrenovića i jakog
fronta protivnika reforme jezika. Uređivao je almanah "Danicu" i
nastojao da Evropu upozna sa srpskim narodnim blagom i prošlošću.
Gigantskim radom (njegovo delo sabrano je u 39 tomova), za koji bi
timovima naučnika i kulturnih radnika bile potrebne decenije, stekao je
mnoge pristalice, ali i ogorčene protivnike. Prijatelje je našao u
najistaknutijim umovima Evrope, učinio je da srpske narodne pesme,
kultura i istorija ostanu poznate širom Evrope, a ugledni Univerzitet u
Jeni proglasio ga je počasnim doktorom. Njegove reformatorske ideje
odnele su odlučujuću prevagu 1847, kada su izašle "Pesme" Branka
Radičevića, dokaz da se "Vukovim jezikom" mogu pisati i umetnička dela, a
Đura Daničić je delom "Rat za srpski jezik i pravopis" dokazao da su
Vukove jezičke postavke opravdane. Cela epoha - razvijeni srpski
romantizam - bila je pod njegovim uticajem. Posle 33 godine u tuđini,
njegovi posmrtni ostaci preneti su 1897. iz Beča u otadžbinu i uz
Dositeja Obradovića počivaju ispred Saborne crkve u Beogradu.
1844. - Španija je potvrdila nezavisnost Dominikanskoj Republici.
1860. - Abraham Linkoln izabran je za 16.
predsednika SAD. On je ujedno i prvi kandidat Republikanske partije
koji je postao predsednik.
1912. - Odigrao se boj kod Alinaca, sela
južno od Prilepa, između divizija I srpske armije i delova V turskog
korpusa. Zbog slabog izviđanja, srpske trupe su neoprezno naišle na
turske položaje i jaku artiljerijsku vatru, ali su jurišem uz znatne
gubitke prislile turske snage na povlačenje. Ova bitka naziva se još i
boj na Bakarnom gumnu.
1917. - U noći između 6. i 7. novembra
odigrala se Oktobarska revolucija u Rusiji. Znak za početak revolucije
dala je krstarica "Aurora", čiji su mornari napali Zimski dvorac -
sedište vlade. Sutradan su boljševici zauzeli vlast u Sankt Petersburgu,
a uskoro je njihovu vlast priznala i cela Rusija.
1942. - Rukovodilac ustanka protiv Nemaca u
Vojvodini, Žarko Zrenjanin, sekretar Pokrajinskog komiteta
Komunističke partije Jugoslavije za Vojvodinu, poginuo je u Drugom
svetskom ratu u neravnopravnoj borbi u obruču okupatorske nemačke
policije u selu Pavliš kod Vršca.
1962. - Ujedinjene nacije usvojile su
rezoluciju kojom su osudile politiku aparthejda u Južnoj Africi i
pozvale sve članice da prekinu ekonomske i vojne odnose sa ovom zemljom.
1964. - U saobraćajnoj nesreći poginuo je
srpski premijer Slobodan Penezić Krcun, čija se kontroverzna ličnost
upadljivo razlikovala od stereotipnih rukovodilaca u partijskoj
nomenklaturi. U Drugom svetskom ratu, posle kojeg je proglašen za
narodnog heroja, bio je jedan od organizatora ustanka u Srbiji i
politički komesar Druge proleterske brigade. Posle oslobođenja zemlje,
bio je načelnik OZNE (Odeljenje za zaštitu naroda) Srbije, ministar
unutrašnjih poslova u vladi Srbije, član savezne vlade. Bio je dosta
popularan u narodu, iako je godinama rukovodio policijom, i to u
"najtvrđe" vreme progona informbiroovaca i nasilnog otkupa viška
proizvoda od seljaka.
1975. - Prvi nastup grupe Sex Pistols.
|
